ره خنه له ئاينى پيرؤزى ئيسلام ده گرن

Chnar

السلام علیكم
ڕه‌خنه‌له‌ئاینی مه‌زنی ئیسلام ده‌گرن ده‌ڵێن له‌قورئاندا له‌ئایه‌تی 228 ی سوره‌تی البقره‌دا نوسراوه‌(و للرجال علیهن درجة) . ئه‌وان راڤه‌ی ده‌که‌ن به‌وه‌ی فه‌زڵی پیاو دراوه‌به‌سه‌ر ئافره‌تدا و پیاو پله‌یه‌ك له‌ئافره‌ت به‌رزتره‌یان سه‌روتره‌و ئه‌مه‌ش زوڵمه‌له‌ئافره‌ت ده‌کرێت طبعا هه‌ر که‌س شاره‌زا بێت له‌ڕه‌خنه‌و گومانی دژه‌ئیسلامه‌کان ده‌زانێت ده‌قه‌کان ده‌بڕن . وه‌ئه‌م ئایه‌ته‌به‌هه‌مان شێوه‌بڕراوه‌و پێشه‌که‌ی دا نانێن . که‌باسی ته‌لاق دان ده‌کات و حوکمی ته‌لاق دان چییه‌؟ چونکه‌له‌پێش ئیسلامدا ئافره‌ت حسابی بۆ نه‌کراوه‌له‌هیچ کۆمه‌ڵگاکاندا وه‌ك کاڵا مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا کراوه‌و پیاو به‌ئاره‌زوی خۆی ژنی هێناوه‌و ته‌ڵاقی داوه‌و بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ لای مێرده‌که‌ی دوای ته‌ڵاق جۆره‌ها یاسای قورس و گرانیان داناوه‌. وه‌ئاینی ئیسلامی مه‌زن هاتووه‌ئه‌و یاسایانه‌ی هه‌مووی پوچه‌ڵ کردوه‌ته‌وه‌که‌واته‌ئه‌و ئایه‌ته‌له‌به‌رژه‌وه‌ندیی ئافره‌ته‌و پێگه‌ی ئافره‌تی به‌رز کردوه‌توه‌و یه‌کسانی کردووه‌به پیاو چونکه‌ئایه‌ته‌که‌پاش ڕون کردنه‌وه‌ی حوکمی ته‌ڵاق ده‌ڵێت : (و لهن مثل الذي علیهن بالمعروف ). واتا ئافره‌تانیش وه‌ك پیاوان حه‌قیان هه‌یه‌( بالمعروف ) معروفیش واتا به‌گوێره‌ی عورف وه‌هه‌موو قسه‌یه‌کی جوان و کارێکی باش و ڕه‌وشت به‌رزییه‌ك له‌گه‌ڵ به‌رامبه‌ردا پێی ده‌ڵێن ( معروف ) . چونکه‌پێش هاتنی ئیسلام هه‌موو یاسا و عورف له‌ساڵحی پیاو بوو . ئافره‌ت هیچ ده‌سه‌لات و یاسایه‌کی له‌پشت نه‌بوو به‌لام قورئان هات و حه‌دی دانا بۆ ئه‌و یاسایانه‌و پێی گوتن چۆن ئێوه‌به‌ئاره‌زوی خۆتان یاسا داده‌نێن بۆ خۆتان مافی ئافره‌ت پێشێل ده‌که‌ن ؟ئه‌وه‌هه‌ڵه‌یه‌و ئافره‌ت وه‌ك ئێوه‌مرۆڤه‌ده‌بێت ئه‌ویش وه‌ك ئێوه‌هاوتا بێت به‌معروف مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵدا بکه‌ن ( و لهن مثل الذي علیهن بالمعروف ) که‌واته‌هه‌نگاوی یه‌که‌م یاساکانی هاوتا کرده‌وه‌به‌گوێره‌ی عورفی خۆیان چونکه‌معروف دژی منکره‌وه‌ئه‌وه‌ی زانراوه‌و متعارفه‌له‌ناو خه‌ڵکیدا ده‌بێت ئه‌وه‌بکرێت چۆن پێت ناخۆشه‌وه‌ك پیاو زوڵمت لێ بکرێت ده‌بێت به‌و شێوه‌یه‌ش زوڵم له‌ئافره‌ت نه‌که‌یت و ئه‌ویش وه‌ك تۆ مافی هه‌بێت چونکه‌هه‌ردووکتان مرۆڤن وه‌ئه‌وه‌عورف و زانینه‌که‌هه‌ردوکتان هاوتا بن که‌ئافرتیش وه‌ك تۆ بێت ئه‌وه‌عورف نییه‌تۆ زوڵمی لێ بکه‌یت و که‌ی بته‌وێت ژنت بێت و که‌ی بته‌وێت به‌ره‌ڵای بکه‌یت وه‌ده‌بێت هه‌ردووکتان یه‌کسان بن له‌هه‌موو شتێکدا نه‌ك ته‌نها له‌ته‌ڵاقدا ( و لهن مثل الذي علیهن بالمعروف (هه‌موو مرۆڤێکیش حه‌زی له‌معروفه‌ئه‌گه‌ر دیندار بێت یان بێدین بێت !؟ وه‌هه‌میشه‌ده‌یه‌وێت کاری باشه‌بکات و خه‌ڵکی به‌باشه‌مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بکه‌ن و به‌که‌سێکی باش ده‌ر بکه‌وێت بۆیه‌به‌ده‌م و چاویش ده‌ڵێن ( عرف ) چونکه‌که‌سه‌که‌له‌ڕێی ده‌م و جاویه‌وه‌ده‌بینرێت هه‌روه‌ها کاره‌باشه‌کانیش پێی ده‌ڵێن معروف وه‌خراپیش منکره‌. که‌واته‌چیت پێ خۆشه‌بۆخۆت ده‌بێت بۆ ژنه‌که‌شت پێت خۆش بێت و چیت پێ نبۆ خۆت ده‌بێت بۆ ژنه‌که‌ت پێت ناخۆش بێت و یه‌کسان و هاوتا بن له‌هه‌موو مامه‌ڵه‌یه‌کدا ئه‌مه‌ش هه‌نگاوێکی گرنگه‌خه‌ڵکی بیر بکاته‌وه‌ئافره‌تیش وه‌ك پیاوه‌له‌مافه‌کانیدا . لێره‌دا ئه‌م پرسیاره‌دێته‌پێش : ئه‌گه‌ر قورئانێك ئافره‌ت یه‌کسان بکات به‌پیاو به‌گوێره‌ی عورفی تاکه‌کان و پێیان بڵێت ژن وه‌ك ئێوه‌یه‌بۆچی یاسا له‌به‌رژه‌وه‌ندیی پیاو داده‌نێن و حساب بۆ ژنه‌کانتان ناکه‌ن ؟ئایا ئه‌و قورئانه‌پیاو به‌رز ده‌کاته‌وه‌ده‌رجه‌یه‌ك به‌سه‌ر ئافره‌تدا ؟ ئینجا دێته‌سه‌ر ئه‌و به‌شه‌ی دژه‌ئیسلام ده‌ی بڕێت و ده‌فه‌رموێت ( و للرجال علیهن درجة ) با لیره‌دا بوه‌ستین بزانین له‌چه‌ند شوێنی تردا باسی درجة کراوه‌له‌قورئاندا ؟ پاشان دێینه‌وه‌سه‌ر ئه‌م ئایه‌ته‌که‌کرۆکی باسه‌که‌یه‌له‌سوره‌تی النساء 95 دا باسی ئه‌و که‌سانه‌ده‌کات که‌ده‌توانن جیهاد بکه‌ن به‌لام نایکه‌ن خودا ده‌فه‌رموێت فه‌زڵی موجاهیده‌کان ده‌ره‌جه‌یه‌ك زیاتر دراوه‌به‌سه‌ر ئه‌وانی تردا دیقه‌ت بده‌ن ده‌ڵێت( فضل الله‌المجاهدین علی القاعدین درجة )وه‌لێره‌دا به‌جوانی دیاره‌مجاهد پله‌یه‌ك له‌سه‌ر خه‌ڵکی تره‌وه‌یه‌له‌سوره‌تی التوبة 20 دا ده‌فه‌رموێت : ئه‌وانه‌ی باوه‌ڕیان هێناوه‌و کۆچیان کردووه‌و جیهادیان کردووه‌به‌رزترین پله‌یان هه‌یه‌لای خودا ( اعظم درجة ) له‌سوره‌تی الحدید 10 دا باسی ئه‌وانه‌ده‌کات پێش فتحی مه‌که‌پاره‌یان سه‌رف کردوه‌و جه‌نگاون به‌رز ترین پله‌یان هه‌یه‌لای خودا ( اعظم درجة)وه‌ك بینیتان له‌سىَ ئایه‌تدا باسی درجة کراوه‌دوانیان به‌به‌رزترین ده‌رجه‌و دانه‌یه‌کیان يه ك درجة فه‌زڵی زیاتره‌. به‌ڵام له‌سوره‌تی النساء 228 دا که‌دژه‌ئیسلامه‌کان گومانیان له‌سه‌ر دروست کردووه‌ناڵێت اعظم درجة یان ناڵێت فضل الرجال علی النساء درجة به‌ڵکو ده‌ڵێت ( و للرجال علیهن درجة ) پاش ئه‌وه‌ی له‌پێشه‌وه‌باسمان کرد قورئان له‌هه‌مان ئایه‌تدا ئافره‌ت و پیاوی یه‌کسان کردوه‌به‌گوێره‌ی عورف . هه‌ر مباشر له‌دوای ئه‌وه‌ده‌فه‌رموێت پیاوان يه ك پله‌ی تریشیان له‌سه‌ر ئافره‌تانه‌( علیهن ) واتا له‌سه‌ر پیاوه‌که‌یه‌و ده‌بێت بیکات ئه‌ویش ( قوامة ) یه‌که‌له‌ئایه‌تی 34 ی النسائدا هاتووه‌. قوامه‌ش واتا هه‌ستان به‌کاروبار و ئیداره‌ی ماڵ و منداڵ وه‌ك ده‌بینین پیاوان ماڵ و منداڵ به‌خێو ده‌که‌ن و به‌ڕێوه‌ی ده‌به‌ن . وه‌به‌و شێوه‌یه‌ئایه‌تی (و للرجال علیهن درجة) له‌به‌رژه‌وه‌ندیی ئافره‌ته‌و دژی پیاوه‌به‌وه‌ی ده‌بێت پیاوه‌که‌هه‌موو شتێك بۆ ئه‌و ئافره‌ته‌و ماڵه‌که‌ی دابین بکات . وه‌ابن عباس ده‌ڵێت له‌دوای ئه‌وه‌ی ئه‌و ئایه‌ته‌دابه‌زی منیش خۆم جوان ده‌کرد بۆ خێزانه‌که‌م چونکه‌خودا ده‌فه‌رموێت ولهن مثل الذى عليهن بالمعروف . چونکه‌فه‌رمانمان پێ ده‌کات ئه‌وانیش وه‌ك ئێمه‌مافیان هه‌یه‌چۆب پیاو حه‌ز ده‌کات ئافره‌ت خۆی بۆ جوان بکات منیش خۆمی بۆ جوان ده‌که‌م و خۆم ده‌گۆڕم وه‌ك ئه‌و له‌وانه‌یه‌که‌سێك بپرسێت بڵێت خۆ ئێستا و له‌کاتی خۆشیدا ئافره‌ت هه‌بووه‌به‌توانا بووه‌و ئه‌و قه‌وامه‌ی هه‌بووه‌و توانیوێتی ماڵ و منداڵ به‌خێو بکات و مێرده‌که‌شی هیچ ده‌ورێکی نه‌ بووه‌و ئێستاش زۆر له‌و پیاوانه‌هه‌یه‌که‌بێ ده‌سه‌لاته‌و ژنه‌که‌ئیداره‌ی ماڵ ده‌دات ئه‌م ئایه‌ته‌ولهن مثل الذى عليهن بالمعروف به‌هه‌مان شێوه‌وه‌لام ده‌داته‌وه‌و ئیسپاتی ده‌کات ئاینی ئیسلام مه‌زن ترین یاسای داناوه‌بۆ مرۆڤ و بۆ ئافره‌ت چونکه‌ئافره‌ت و پیاوی یه‌کسان کردوه‌و کاتێك پیاوه‌که‌نه‌توانێت قوامه‌ی هه‌بێت ئافره‌ته‌که‌جێگای ئه‌و ده‌گرێته‌وه‌بۆ ئیداره‌ی ماڵ ئاده‌ی کێ ده‌توانێت پێم بڵێت چی یاسا و چی ئاینێك هێنده‌مه‌زنه‌1400 ساڵ له‌مه‌وبه‌ر به‌و شێوه‌یه ‌مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ئافره‌تدا کرد بێت ؟ و ژن و پیاوی یه‌کسان کرد بێت له‌حقوق و واجباتدا ؟ به‌راستی هه‌ر چۆن بیر له‌م ئایه‌ته‌بکه‌ینه‌وه(‌ولهن مثل الذى عليهن بالمعروف ). گه‌وره‌ی و مه‌زنیی ئاینی ئیسلاممان بۆ ده‌ر ده‌که‌وێت که‌داوا ده‌کات چی بۆ پیاوه‌ده‌بێت بۆ ئافره‌تیش بێت وه‌له‌دوای ئه‌وه‌شه‌وه‌ده‌ڵێت ئه‌ی پیاو تۆ يه ك پله‌ی تریشت له‌سه‌ره‌ده‌بێت ماڵ و پێداویستیه‌کانی و ماڵ و سه‌رچاوه‌ی ڕزق و بژێویی ئه‌و ژنه‌په‌یدا بکه‌یت هه‌تا ده‌مریت .پرسیاری بێ وه‌لامیشمان ئه‌مه‌یه‌ : ئایا ئه‌و ئایه‌ته‌و للرجال علیهن درجة له‌به‌رژه‌وه‌ندیی پیاوه‌یان ژن ؟ ئایا ئافره‌ت له‌ئاینی ئیسلامدا به‌هۆی ئه‌و ده‌رجه‌یه‌وه‌هه‌تا ده‌مرێت له‌ماڵی خۆیدا وه‌ك شاژن ده‌ژی یان نا ؟ئه‌و ئافره‌تانه‌ی شویان کردوه‌و کار ده‌که‌ن له‌گه‌ڵ مێرده‌کانیان وه‌که‌سیان نییه‌منداڵه‌کانیان لا جێ بهێڵن باشتر له‌مانای ئه‌و پله‌یه‌تێ ده‌گه‌ن و ده‌زاننئه‌و پله‌یه‌په‌به‌رژه‌وه‌ندیی ئافره‌ته‌و له‌زیانی پیاوه‌و خودای زانا پله‌یه‌ك ئافره‌تی به‌رز کردوه‌ته‌وه‌به‌سه‌ر پیاودا نه‌ك وه‌ك دژه‌ئیسلام ده‌هۆڵی بۆ ده‌کوتێت و ده‌ڵێت خودا پیاوی پله‌یه‌ك به‌رز کردوه‌ته‌وه‌به‌سه‌ر ئافره‌تدا .

وه رگيراوه به سوپاسه وه

سه‌رچاوه‌چناران

درێژه‌ی بابه‌ت